Арапчор, Алексей Дүгер оглу

Алексей Дүгер оглу Арапчор
Төрүттүнген хүнү	1924 сентябрьның 3(1924-09-03)
Мөчээн хүнү	2009 январьның 17(2009-01-17) (84 хар)

Алексей Дүгер оглу Арапчор (октябрь 8, 1925 төр.) — тыва шүлүкчү, фольклор чыыкчызы. РСФСР-ниң школаларының алдарлыг башкызы. Тыва Республиканың Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү чораан.

Намдары

А.Д. Арапчор 1925 чылдың октябрь 8-те Тыва Арат Республиканың Таңды кожуунунуң Межегейде Эртине-Булакка төрүттүнген. Бижик бөлгүмүнден эгелээш, Бай-Хаактың, Кызылдың 2 дугаар школаларынга, башкының түр курузун болгаш Кызылда күрүнениң башкы институдун дооскан.

1942 чылдан тура Сүт-Хөлдүң Кызыл-Тайгадан эгелээш Эрзинниң шупту суурларынга 20 чыл иштинде башкылап, школа директорлаан. Туранның 1, 2 дугаар школаларынга 18 чыл ажылдаан. «Шын» солуннуң культура килдизинге, 1986-1994 чылдарда ТДЛТЭШИ фольклор секторунга ажылдаан.

Чогаал ажылынче 1943 чылда кирген. Шүлүкчү С. Пюрбюнуң өөреникчилериниң бирээзи. Ол «Кадарчының ыры», «Сеткилдиң ыры» дээш өске-даа номнарны бижээн. Школаларга башкылап тургаш улустуң аас чогаалын чыып эгелээн болгаш «Тыва улустуң мифтери болгаш тоолчургу чугаалары» деп номну 1995 чылда чырыкче үндүрген. Ооң шүлүктери «Крестьянка», «Семья и школа» сеткүүлдерге парлаттынган болгаш орус, моол, казах, якут дылдарже очулдуртунган. Ооң 70 ажыг шүлүктеринге композиторлар В. Көк-оол, А. Чыргал-оол, Р. Кенденбиль, Д.Хүреш-оол, В.Тока, Х. Чүлдүм-Сүрүң, Б. Чамбыт, Б. Кенеш, Б. Каадыр-оол, А. Йомужап ырларны чогааткан.

Номнары

1. Кадарчының ыры (1964)
2. Сеткилдиң ыры (1967)
3. Идегелдиң отчугажы (1971)
4. Өшпес оттар (1975)
5. Хайгаарал (1981)
6. Эр салым (1991)
7. Тыва улустуң мифтери болгаш тоолчургу чугаалары (1995)
8. Чүректе идегел (1998)

Дөстер

• «Тываның чогаалчылары / Писатели Тувы» 2000 чылда үнген ном
• Литературы народов России: XX в.: словарь / Н. С. Надъярных. — М.: Наука, 2005. — С. 290. — 365 с. — 1100 экз. — ISBN 5-02-010208-3