Халва
Халва́ (араб. حَلاوة — «чигирзиг чем») — чигирден, тооруктан азы үрезинден кылган Мурнуу Азия чоннарының чаагай чеми. Кезек янзы чигирзиг чаагай чемнерни база шак ынчалдыр адап турар. Чамдыкта халваны дээрбеп каан үстүг үрезиннерден кылыр, чамдыкта — кызыл-тас далганындан азы ногаа аймаандан.
Халваның янзылары
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Далгандан халва
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- манная далганындан
- кукуруза далганындан
- ак-быдаа далганындан
Ногаа болгаш сүттен кылган халва
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Колдуунда Индия, Пакистан болгаш Бангладештиң чемнеринге хамааржыр
- морковьтан
- мунг
- калабасадан
Чигирзиг ховеңден халва
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Турктарның чигирзиг хөвендең халвазы бир тускай. Ук халва Россияда чаа-ла нептереп турар.
Үстүг үрезинден, тооруктардан кылган халвалар
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Ук халваның тургузуу 3 кол кезекиг болур: белоктуг масса (үрезинден, тооруктан паста), карамельдиг масса (чигир, патока) азы ары чигири болгаш көвүктелдирикчи. Россияда бүдүрүлгелерде чигир болгаш патока ажыглап турар, а ары чигирин кижилер чүгле бажыңнарында ажыглап турар. Көвүктелдирикчини карамельдиг массага холуптарга, ол болур халваны каътталчак-волокнолуг кылдыр өскертиптер. Көвүктелдирикчи кылдыр лакрицаны (солод дазылын) болгаш саваң дазылын (орус. "мыльный корень") (шиштээр-бүрүлүгнүң дазылын (орус. Корень колючелистника)) ажыглап турар, чамдыкта алтей дазылын болгаш чуурга белогун база ажыглаар). Халваже чыт чаагайжыдар, өңнээр болгаш амдан киирер бүдүмелдерни немеп турар: ваниль, какао-довурак, шоколад, фисташкалар.
Тахинниг халва
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Кунжуттуг халва Балканнарда, Чооку Чөөн чүкте, Ортаа Чер Далайның девискээринде чурттарда, база ССРЭ республикалар девискээринде немпетеңгей кылып турар. Ук халванын белоктуг массазын дээрбээн кунжуттан кылыр.
Тарымал-тооруктуг халва
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Тарымал-тооруктуг халва Чөөн Европада (Россия, Украина, Молдавия, Белоруссия) нептереңгей. Үндезин белоктуг массазы кылдыр дээрбеп каан тарымал-тоорук үрезиннерин ажыглап турар, ынчангаш ооң өңү караңгызымаар.
Арахистиг халва
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Арахистиг халва кылыры тахинниг халва дег, а белоктуг массазы үүрмектээн арахистен. Тахин-арахистиг халвалар база бар. Бажыңга кылыр рецпетилерде ары-чигири бар болгаш көвүктелдирикчини ажыглавас [1].
Тооруктуг халва
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Тооруктуг деп турар халваларның үндезини болза дараазында тооруктар: миндаль[2], кешью, грек тоорук, фисташкалар, арахис.
Солун чүүлдер
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- 1903 чылда американ астроном Дуган Рэймонд бир астероид ажыткаш, ону "Халва" ((518) Халва) деп адаан. Астроном болза ук чаагай чемни дыка чаагайзынар турган.
- Чөөн чүктүн үлегер домаа: «„Халва“ деп чеже-даа адазынза, аксынга чигирзиг апарбас».
Галерея
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]-
Самаркандта кызыл халва
-
Фисташкаларлыг болгаш кунжуттуг халва
-
Самаркандта (базар Сияб) халвалар