Чыжыргана

Википедия деп сайттан
Чыжыргана
Эртемде классификациязы
Делегей чергелиг эртемде ады
Синонимнери
Тыва, Бай-Тайга, чыжыргана
Чыжыргана каттары

Чыжыргана (орус. облепиха) – Тываның Эрзинде, Тесте, Элегесте, Хемчик унун дургаар нептереңгей үнүп турар. Чечектелири апрель — майда. Кады июль сөөлзүредир, август айдан эгелеп быжар, кышты өттүр турар. Ооң кады сарыг-кызыл, чаагай чыттыг.

Кадын соой бээрге, чыып алыр. Кадын ол хевээр-даа, кисель, варенье кылдыр-даа чип турар.

Чыжырганада хөй витаминнер бар чүве болганда, ону янзы-бүрү витаминнер четпестээр аарыгларның үезинде ажыглап турар. Чыжыргананың үрезининде—12,5% каротин, витамин Е, F тургузуглуг үс кешке аъш-чемниң солчуушкунун экижидер шынарлыг. Чыжыргананың кадындан болгаш үрезининден алдынган үс — ажып, аарып турар черлерни, эң ылаңгыя өрттениишкиннер үезинде намдадыр, балыгланган кештиң экириирин күштелдирип, дүргедедир шынарлыг. Чыжыргананың үзүн херээженнерниң янзы-бүрү аарыгларын эмнээринге ажыглап турар. Өктүң безин, хоочураан ангинаны кезип эмнээн соонда, ону чыжыргананың үзү-биле чаарга, дүрген экириичел болуп турар.

Улустуң ажыглап турары-биле алырга, чыжыргана улуг-хырынның болгаш кештиң чамдык аарыгларында ажыглап турар. Ооң үрезинин сугга хайындыргаш, тоолга кылдыр база ажыглап турар. Чыжыргананың кадындан, бүрүлеринден хайындырган сугну, баштың дүгүн быжыг болзун дээш чуп база болур


Дөзү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"
  1. Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».