Каа-Хем кожууну
Каа-Хем кожуун — Россия Федерациязында Тыва Республиканың бот-тускайлаң (муниципалдыг) кезээ.
Кожууннуң административтиг төвү — Сарыг-Сеп сумузу.
Чурттакчы чонунуң саны — 11 902 (2017)[1].
Национал тургузуу - тывалар (58,93%), орустар (38,68%). Шажынчы тургузуу - буддистер, православ шажын. Автомобильдин кодунуң дугаары - 17. Куржаг шагы - MSK+4 (UTC+7).
География
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Девискээриниң шөлү — 25700 км² (девискээр талазы-биле Тожу кожуунунуң соонда 2-ги черде).
Кожууннуң девискээринде Каа-Хем дээр хем агып чыдар. Кожуун Тываның чөөн талазында турар болгаш мурнуу чүгүнде Тере-Хөл болгаш Эрзин кожууннары-биле, соңгу чүгүнде Бии-Хем болгаш Тожу кожууннары-биле, соңгу-барыын талазында Кызыл кожууну-биле, чөөн чүк талазында Моол болгаш Бурят Республика-биле кызыгаарланып чыдар.
Сумулар чизези
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Кожуун 11 сумуларга чарлып турар.
- Сарыг-Сеп сумузу, төп сууру Сарыг-Сеп;
- Бояровка сумузу, төп сууру Бояровка[2];
- Бүрен-Хем сумузу, төп сууру Бүрен-Хем[3];
- Бүрен-Бай-Хаак сумузу, төп сууру Бүрен-Бай-Хаак;
- Дерзиг-Аксы сумузу, төп сууру Дерзиг-Аксы[4];
- Ильинка сумузу, төп сууру Ильинка;
- Кундустуг сумузу, төп сууру Кундустуг[5];
- Көк-Хаак сумузу, төп сууру Көк-Хаак[6];
- Сизим сумузу, төп сууру Сизим;
- Суг-Бажы сумузу, төп сууру Суг-Бажы;
- Бүрен-Аксы сумузу, төп сууру Бүрен-Аксы[7].
- Авыйган сууру Бүрен-Бай-Хаак сумузунга хамааржыр;
- Бай-Сөөт арбаны Кундустуг сумузунга хамааржыр;
- Мерген сууру Сарыг-Сеп сумузунга хамааржыр;
- Эржей биле Үжеп-Аксы арбаны Сизим сумузунга хамааржыр.
Авыйган, Ильинка, Бүрен-Бай-Хаакдан аңгыда, сумуларның хөй кезии Каа-Хемниң шынааларында турар.
Тайылбыр кезек
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- ↑ Республика Тыва. Численность всего населения по полу и возрасту на 1 января текущего года. 2009-2014 годов
- ↑ Ооң ёзулуг ады Копту-Аксы.
- ↑ орустар ону Зубовка дээр.
- ↑ орустар ону Даниловка дээр.
- ↑ орустар ону Фёдоровка дээр.
- ↑ орустар ону Медведевка дээр.
- ↑ орустар ону Грязнуха дээр.
Үндезини
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- Каа-Хемниң кожуун чагырар чериниң сайтызы.
- Тыва чуртунда кожууннар болгаш сумулар чизези. Archived 2016-06-24 at the Wayback Machine
- Каа-Хем кожууну Тыва Республика чазааның сайтызында. Archived 2015-03-29 at the Wayback Machine
Бо дээрге белеткеп каан чүүл-дүр. Эдип база немеп тургаш, ук төлевилелге дузалап болур силер. |